Bear Market (Ayı Piyasası) Nedir?
Ayı piyasaları olarak adlandıran süreç, finansal piyasalar adına fiyatların uzun vadeli olarak düşüş trendinde olduğunu belirten tanımlamadır. Bu şartlar altında piyasadaki yatırımcılar riskten uzak durma eğilimine geçer ve duyarlılığın düşük ve güvenin de az olduğu bir süreç yaşanmış olur. Kripto piyasası gibi volatilitesi yüksek olan piyasalarda ise, ayı piyasalarının getirisi olan düşüşler daha da sert yaşanabilir ve sonucunda daha büyük kayıplar da yaşanabilir.
Ayı Piyasası Tanımı ve Anlamı
Ayı piyasasında fiyatlar genel olarak uzun vadeli düşüş trendinde olduğu için yatırımcılar oldukça kötümserdir ve satıcılı bir piyasa konumu vardır. Yüksek volatiliteye sahip olan piyasalarda ise ayı piyasası oldukça negatif bir etki bırakır. Bu etki yatırımcıyı bir endişe ortamı içinde uzun vadede tutarken, yatırımcının psikolojik olarak risk almaktan kaçınmaya yatkın olduğu bir piyasa ortamını de yaratmış olur.
Bear Market Ne Demek?
Genel olarak bir varlık veya piyasa endeksinin ATH (En Yüksek Seviye)’den en az %20 oranında düşüş içerisinde olması durumuna denir. Bu düşüş sürecinin belirli bir süresi yoktur bu haftalar, aylar hatta yıllar bile alabilir ve yatırımcı davranışlarında da ciddi değişimler yaratmaktadır. Kripto piyasalarında ise bu döneme örnek olarak 2022 yılı verilebilir. 2022 yılında Bitcoin fiyatları $16.000’e kadar bir düşüş yaşamış ve 2023 yılına kadar ise $20.000 seviyelerinde seyretmişti.
Terimin Kökeni ve Kullanımı
Ayı piyasası terimi sembolik olarak, ayıların pençelerini yukarıdan aşağıya savurarak saldırıya geçmesinden gelir. Bu yöndeki hareket ise piyasadaki fiyatların aşağı yönlü hareketini gösterir niteliktedir. Boğa piyasasında ise tam tersi bir sembolizasyon olup, boğaların boynuzlarıyla aşağıdan yukarıya doğru saldırmasından kaynaklı olarak yükseliş dönemlerinde yukarı yönlü hareketleri temsil eder.
Ayı Piyasasının Özellikleri
Ayı piyasasının en önemli özelliklerinden biri, yatırımcıların piyasaya olan inancını kaybetmesidir. İşlem hacimlerinde düşüşler başlar ve panik havasıyla birçok insan zarar eder. Fiyatların toparlanması bir süreç gerekirken, bazı durumlarda toparlanma beklentileri yanlış sinyallerle kırılım gösterebilir.
Sürekli Düşen Fiyatlar
Fiyatlar ayı piyasalarında ani düşüşler yaşamak yerine, zamanla kademeli olarak düşüş gerçekleştirir. Yatırımcılar bu aşamada her toparlama hamlesini bir sıçrama olarak değerlendirebilir ve yanlış pozisyonlar alabilirler. Uzun vadedeki düşüş trendleri ise, stratejilerin değişmesini gerektirebilir.
Yatırımcı Psikolojisi
Piyasadaki yatırımcılar genellikle bu süreçte korku, panik ve belirsizlik gibi duygularla duygusal hareketler verirler. Bu durum ise satıcılı ekseni genişletir ve fiyatların düşüşlerinin de önünü açar. Yaşanan güven azalması, likiditenin de düşmesi gibi bir faktörü de beraberinde getirip volatilitenin artmasına sebep olur.
Ayı Piyasası Neden Oluşur?
Ayı piyasası oluşumunun hem teknik hem de temel birçok nedeni vardır. Bu etkenlerden bazıları ise küresel ekonomik gelişmeler, yatırımcı duyarlılığı ve makroekonomik göstergeler gibi sebepler olabilir. Bunun dışında da piyasanın belli temel taşları içerisindeki ciddi negatif haber akışları veya büyük ölçekte korku ve endişe yaratacak gelişmeler ise bu süreci tetikleyebilir.
Ekonomik Göstergeler
Ekonominin gidişatını birçok veri etkileyebilir ve sonucunda finansal piyasalar da bu verilerden etkilenmiş olur. Enflasyon, faiz oranları, işsizlik verileri gibi önemli makroekonomik veriler negatif yönde ilerledikçe ayı piyasası da tetiklenmiş olur. Özellikle de merkez bankalarının uyguladığı sıkı para politikaları gibi sebepler ise global piyasalarda yatırım iştahını da azaltmış olur. Bu ekonomik daralma, ayı sezonunun da başlangıcını getirebilecek yöndedir.
Piyasa Güvensizliği
Regülasyonlardaki belirsizlikler, savaşlar, siyasi krizler ve büyük şirketlerin iflası gibi sebepler de güvensizliğin başlıca nedenlerinden olabilirler. Bu tür haberlerle de ciddi satışlar yaşanabilir ve geniş çöküntüler meydana gelebilir. Bu gibi süreçler ise yatırımcıları bulundukları piyasadan soğutabilir ve hatta yaşanacak yüksek volatilite sebebiyle piyasadan çıkmaya doğru yönlendirebilir.
Ayı ve Boğa Piyasası Arasındaki Farklar
Ayı ve boğa piyasaları trend ve fiyat hareketleri olarak zıt gidişatları temsil ederler. Yatırımcı davranışları, piyasa gidişatı olarak da iki durum birbirinden tamamen farklıdır. İkisi de makro sebeplerden oldukça aktif şekilde ama farklı yönlerde etkilenmektedirler. Finansal piyasaların oldukça dinamik yapıları nedeniyle de bu tür haber akışları veya yeni gelişmeler piyasaları bir tarafa doğru yönlendirebilir. Ayı ve boğa piyasaları arasındaki temel farklılık da bu noktada devreye girer ve bu bahsettiğimiz haber akışı; makro veriler yukarı ya da aşağı yönde bir trend oluşumuna sebep olabilir. Bu trend oluşumunun sonuçlarından biri ise boğa piyasasındaki bir yükseliş hareketi veya ayı piyasasındaki uzun vadeli bir düşüş hareketi olabilir. Bu sebeple de aralarındaki temel farklılığın olumlu veya olumsuz yaşanan gelişmelerin uzun vadeli bir hareket beklentisi yaratması olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Yükselen vs. Düşen Trendler
Boğa piyasalarında fiyat hareketleri genel olarak yukarı yönlü gidişat izlerken, ayı piyasasında ise bu hareket aşağı yönde gerçekleşir. Yükseliş trendleri içerisinde piyasada iyimserlik hakim olup yatırımcılar daha iştahlı davranırken, düşüş trendleri takip edildiği süreçte ise negatif hava piyasaya hakim olur ve kısa vadeli işlemler artarak daha satıcılı bir piyasaya geçilir.
Yatırımcı Tutumu
Boğa piyasasında yatırımcılar daha cesur davramırlar ve risk almayı göze alabilir hale gelirler, ayı piyasasında ise yatırımcılar genelde temkinli ve daha düşük meblağlarla yatırımlarını sürdürürler. Bu noktada kısa vadeli işlemler artar ve nakitte kalınmak tercih edilebilir.
Ayı Piyasasında Nasıl Davranmalı?
Ayı piyasalarında yatırımcılar kazanma içgüdüsünden çok sermayelerini koruma içgüdüsüyle davranırlar. Bu dönemlerde temkinli ve stratejik disiplini göz önünde bulundurarak hareket etmek en sağlıklı karar olacaktır. Panikle verilen kararlar sonrasında yüksek risk sebebiyle büyük maddi kayıplar yaratabilir. Panik değil de planla hareket edenler ise bu dönemlerden güçlü çıkabilirler.
Stratejik Yatırım Önerileri
Ayı piyasalarındaki en önemli stratejilerden biri de büyük kazançlar hedeflemek yerine minimum kayıpları hedeflemek olabilir. Bu noktada da risk azaltıcı stratejilere öncelik verilmelidir. Kademeli alımlar, stop-loss kullanımı ve riski dağıtıcı bir portföy yönetim şekli izlemek ise önerilen taktikler arasında bulunur.
Hatalardan Kaçınma
Bu yönde risk azaltıcı uygulamalar ise yatırımcıyı güvende tutmuş olur. Her düşüşün bir alım fırsatı olmadığını göz önünde bulundurarak, analiz yapmadan verilen yatırım kararlarından uzak durmak gerektiğini tekrar hatırlatmış olalım.
Kısa Kısa Tarihteki Ayı Piyasaları
Ayı piyasaları tarihte çokça yaşanmış ve büyük krizlerinin peşinden gelişen bir sonuç olarak birçok kez karşımıza çıkmıştır. Her bir örnek ise yatırımcıların ders çıkaracağı hikayeler barındırır ve ayı sezonu içerisinde nasıl davranılması gerektiği konusunda da bir fikir vermiş olur.
2008 Krizi
Global finansal sistemin en büyük sarsıntılarının başında gelebilecek 2008 krizi, tarihsel olarak en öne çıkan ayı piyasasını beraberinde getirmiştir. Lehman Brothers’ın çökmesiyle derinleşen kriz, hisse senetlerinin %50’ye varan kayıplar yaşamasına sebep olmuştur.
2020 Pandemi Dönemi
COVID-19 pandemi döneminin başlangıcında piyasalarda yaşanan panik satışları ve endişe ortamı piyasalarda sert bir ayı sezonu açmış oldu. Sonrasında ise merkez bankalarının duruma el atmalarıyla beraber nispeten hızlı bir toparlanma sürecine de gidilmiş oldu.
