Blok Onayı Nedir ve Neden Önemlidir ?
Blockchain ağlarında bulunan en temel yapılardan biri de blok onayı mekanizmasıdır. İşlemleri onaylama ve blockchain ağına ekleme kısmında kritik bir rol oynayan mekanizma, her bir işlem gerçekleştiğinde ağdaki düğümlerden onaylanarak blockchaine eklenmiş olur. Onaylanma süreci ağdaki yoğunluğa göre değişkenlik gösterebilir. Bu süreç karmaşık matematik denklemlerinin çözümü sonucunda gerçekleşir. Bir işlem doğrulanıp blockchain ağına eklendiği takdirde onaylanmış sayılır.
Blok Onayı Nasıl Çalışır?
Blok onayı süreci de kendi içerisinde birkaç işlem barındıran aşamalardan oluşur. Bütün süreç bir işlemin blockchain ağındaki bir başvurusuyla başlar. İşlem başvrusu gerçekleştikten sonra, doğrulama için düğümlerden oluşan ağa onay talebiyle ulaşmış olur. Bunun sonrasında düğümler; matematik denklemlerini ve kriptografik puzzleları çözmek adına yarışır ve işlemi onaylar. Puzzle’ı ilk çözen ve işlemi onaylayan düğüm, belli bir kripto para cinsinden düşük bir miktarla ödüllendirilir.
İşlem geçerli sayıldıktan sonra birçok gerçekleştirilmiş bloklardan oluşan bir koleksiyon olan, blok yapısına eklenir. Bu blok sonrasında da ağ yapısında gerçekleşen tüm işlemlerin kayıtlarını barındıran cüzdan yapısı olan blockchain ağına eklenir. Blockchain’e blok ekleme olayı da madencilik olarak bilinir.
İşlemler ve Mempool
Blok onayı işlemi kullanıcıların yaptığı başvuru ile başlar. Kripto para transferi işlemi gerçekleştiğinde de bu işlem öncelikle “mempool” isimli bir bekleme havuzunda yer alır. Madenciler ve doğrulayıcılar gerekli işlemleri yerine getirip blokları yaratana kadar işlemler bu havuzda sırasını beklemektedirler.
Bloklar ve Blok Zinciri
Madenciler veya doğrulayıcılar tarafından onaylanan ve blockchain ağına eklenen işlemler, bir blok yapısında bulunurlar. Bloklar birbirlerine bağlı bir zincir yapı gibi çalışırlar. Bu sistem sayesinde yapıları değiştirilemez ve güvenli halde kalmış olur.
Hashing ve Kriptografi
Blok yapısı güvenliği hashing ve kriptografi gibi elementler üzerine inşa edilmiştir. Bloklar kendilerinden önceki blokların hash değerini içinde bulundurur ve böylece blockchainin bütünlüğü korunmuş olur. Bu da bir bloğun değişimi için tüm blokların değişmesi gerekliliğini de beraberinde getirir. Yapısı itibariyle de internet saldırılarına karşı da oldukça korunaklıdır.
Blok Onay Süresi ve Sayısı
Blok onay hacmi ve süresi işlemlerin güvenliğini ve hızlarını etkileyen en önemli yapılardandır. Her blockchain ağı farklı sürelerde üretim yaptığı için onay süreleri de değişkenlik gösterir.
Farklı Kripto Paraların Blok Süreleri
Her blockchain ağı için değişkenlik göstermektedir.
- Bitcoin: Yaklaşık 10 dakika
- Ethereum: 12-15 saniye arasında
- BNB: 3 saniye
- Solana: 400 milisaniye
Blok süreleri işlemin ne kadar hızlı olduğuyla doğrudan orantılı olduğundan, ağın hızına da direkt etki eder.
Onay Sayısının Önemi
Bir işlemin güvenli sayılabilmesi için birden fazla blokta onaylanmış olması gerekmektedir. Ne kadar fazla onay alınmış olursa blok da o kadar güvenli kabul edilir. Buna örnek olarak Bitcoin ağında bir işlemin güvenli sayılması adına 6 blok onayı gerekli görülmektedir.
İşlem Güvenliği ve Onay Sayısı İlişkisi
Blockchain içerisinde daha fazla onay alan işlemler, daha derinde tutularak değiştirilemez bir halde tutulurlar. Özellikle yüklü transfer işlemlerinde bu onay beklentisi daha fazla olmalıdır.
Blok Onayını Etkileyen Faktörler
Blok onayı sistemini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bunların arasında ağların yoğunluğu, işlem ücretleri ve madencilik gücü gibi bir kategorizasyon yapabiliriz.
Ağ Yoğunluğu
Bir ağdaki işlem sayısı ne kadar fazlaysa, onaylamak adına geçen süre de o kadar uzun olacaktır. Bir blockchain ağının çok yoğun olduğu bi durumda, işlemler de artar ve işlem sürelerinde de uzamalar meydana gelir.
İşlem Ücretleri
Blockchainler yüksek ağ ücreti bulunan işlemlere öncelik gösterirler. Bu sebeple daha yüksek işlem ücreti ödemek, işlemin onaylanma hızını da oldukça artırır.
Madencilik Gücü
Kriptografik puzzleların zorluk seviyeleri de blok onaylanmalarının hızını belirleme konusunda oldukça belirleyicidir. Puzzle zorlaştıkça doğrulayıcıların işlemi blockchaine ekleyip onaylama süresi de artmış olur.
Blok Onayı ve Çifte Harcama Problemi
Blok onayı sürecinde birkaç risk bulunmaktadır ve bu tehditlere karşı koruma mekanizmaları geliştirilmiştir. Bu tehditlerden biri de çifte harcama sorunu oluğ, onay süreci kapsamında büyük ölçüde engellenebilir haldedir.
Çifte Harcama Nedir?
Çifte harcama, aynı kripto para biriminin birden fazla kez harcanmış olma durumuna denir. İşlemler değiştirilemez ve eşlenemez halde merkezi olmayan sistemlerde saklandığı için, çifte harcama da önemli bir tehdit olmaktadır.
Blok Onayının Çifte Harcamayı Önlemedeki Rolü
Çifte harcama tehdidine karşın, blok onayı bu tehdidi savuracak bir yapı kurulmuştur. Blok onay mekanizması bu riski ortadan kaldırmaktadır. Bir işlem blockchain sisteminde kaydedilip yeterli onayı aldığı bir durumda, aynı coin’in harcanma ihtimali bulunmaz
Blok Onayı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Konu hakkında en merak edilen üç soruyu listeledik:
Bir İşlemin Kaç Onayı Olmalı?
Her kripto para birimine göre onay ihtiyacı değişim gösterse de, başlıca coinlerden birkaç örnek vermemiz gerekirse:
- Bitcoin adına bu gereklilik 6 onaydır.
- Ethereum için 12 onay gerekir.
- Binance Smart Chain adında 3 onay yeterli sayılmaktadır.
Onaylanmamış Bir İşlem Ne Kadar Sürer?
Ağın yoğunluğu ve işlemin ücretine göre bu sürelerde farklılıklar oluşabilse de, bu konudaki en büyük faktör işlem ücretidir. Yüksek işlem ücretli işlemlere öncelik verilirken, düşük işlem ücreti bulunan işlemler ise bazen de günlerce mempool’da bekleyebilir.
Blok Onayı Nasıl Kontrol Edilir?
Blok onayının kontrolünü takip edebilmek adına birkaç popüler platform ve araç bulunmaktadır.
- Blockchain Explorer (Blok Gezgini): Çoğu blockchain ağları, blok ve işlem onayları hakkında bilgi akışı sağlayan “blok explorer” araçlarına sahiptirler.
Etherscan ve BSCScan gibi araçlar bunlara örnektir. Kullanıcılar bu tür araçlar sayesinde işlemlerinin detaylarını da takip edebililer.
- Kripto Cüzdanlar: Bazı cüzdanlar bu işlem takiplerini ve blok onaylarını kullanıcılarına anlık bildirimlerle iletirler ve onları süreçten haberdar edebilirler.
