EIP (Ethereum Improvement Proposal) Nedir?
En fazla geliştiriciyi bünyesinde barındıran Ethereum Blockchaini, aktifliği ve hızıyla en öne çıkan platformlardandır. Sistem geliştimesi, topluluk odaklı olması ve şeffaflığı gibi prensipler ile bu süreci yürütmekedirler. Bu süreci ateşleyen ve gelişimi merkezine koyan yapı ise Ethereum Geliştirme önerileri, bilinen adıyla EIP’lerdir. EIP’ler, belirli bir formatta yazılmış olup, istenilen değişiklikleri veya iyiliştirmeleri yazılı halde topluluğa sunulmasına aracı olur. Makale içerisinde daha detaylı bu sistemin nasıl çalışacağını, türlerini ve yollarını inceleyeceğiz.
EIP'lerin Amacı ve Önemi
Ethereum Improvement Proposal (EIP) sistemi, Ethereum ağına yapılacak olan teknik geliştirmeleri düzenlemek ve topluluklara açmak amacıyla oluşturulmuştur. Bu sistemle beraber ağ daha güvenli ve verimli hale gelerek sürdürülebilir şekilde evrilmesi anlamına gelir ve geliştiricilerin de süreçlere katılması adına onları teşvik eder.
Ethereum Ağını Geliştirme
Ethereum Blockchain ağı en sağlam ve kapsamlı ağlardan biri oluğ, güçlü bir altyapıya sahip olsa da; gelişen teknoloji ve değişimler ile beraber güncellenmesi veya değişiklik göstermesi gereken yönleri ortaya çıkmaktadır. EIP’ler tam da bu aşamada değerli olurlar ve gelişimleri organize ederek yönlendirmiş olurlar. Ağ güvenliği, işlem kapasites, konsensüs algoritmaları doğrultusunda ele alınırlar.
Yenilik ve İyileştirmeler
Yenilikler Web3 ağlarında oldukça hızlı gelişmektedir. EIP’ler yeni kullanım senaryolarını, kullanıcı deneyimini ve iyileştirecek teknik çözümleri daha verimli işlem modelleriyle Ethereum’a entegre edilmektedir. Örneğin, EIP-4844 öneriler gibi birlikte çalışabilirliği artırmasıyla daha rahat ölçeklenebilecek bir Ethereum ağı vizyonuna hizmet eder.
Topluluk Katılımı ve Yönetişim
Ethereum’un en temel anafikirlerinden biri de merkeziyetsiz yönetim modelidir. EIP sürecinde ise bunu kanıtlamış olur. Sadece geliştiricilere bağlı kalmadan kullanıcılar, madenciler, doğrulayıcılar ve dApp üretenler gibi paydaşlara sunulmuş bir katılım mekanizması halindedir. Teknik kararlar ve merkezi orotite tercih edilmeyip kolektif akıl ile alınır.
EIP Türleri
EIP’ler Ethereum ağına yapılacak farklı türlerdeki değişiklikleri sınıflandırıp çeşitli kategorilere geçmeye başlar. Her tür ağdaki farklı bir yönünü hedef alır ve bazı protokollerin seviyesindeki değişiklikler sayesinde arayüz ya da tıken standartlarını düzenler hale gelir. Bu ayrımla beraber netlik ve odak sağlamaya başlar.
Core EIP'ler (Temel EIP'ler): Ethereum protokolünde temel değişiklikler
EIP’ler Ethereum’un çalışma fonksiyonlarını doğrudan etkileyen değişiklikleri ifade etmektedir. Konsensüs algoritmalarını (PoW ve PoS arasında bir geçişteki gibi), Ethereum Virtual Machine (EVM) üzerinde yapılan değişiklikler veya blok üretim protokolleri bu sınıflandırmalarda bulunurlar. EIP’ler genellikle hard fork ile beraber çalışmaktadır.
Networking EIP'ler (Ağ EIP'ler): Ağ iletişimi ve altyapısı
Ethereum altyapısını oluşturan düğümler arasında bilgi aktarımını organize eden yapılardır. Verilerin nasıl oluştuğunu ve kontrol edildiği, yeni düğümlerinin ağa nasıl katılacağını, mesajlaşma prosedürleri gibi veriler Networking EIP’lerde kayıtlı durmuş olur. Bu tarz değişikliklerle ağ performanslarını ve güvenlik eksenlerini doğrudan etkileyebilirler.
Interface EIP'ler (Arayüz EIP'ler): Kullanıcı arayüzleri ve API'ler
EIP’ler, bir rehberlik modeli görüp Ethereum ağı ile nasıl bir etkileşimde bulunacağını görevlendirir. RPC çağrıları ve JSON-RPC gibi protokollerle bileşenler güncellenir ve Interface EIP’leri konu alır. Geliştiriciler bu şekilde, Ethereum üzerinde daha efektif uygulayışlar geliştirebilir.
ERC EIP'ler (ERC Standartları): Token standartları (örneğin, ERC-20, ERC-721)
Ethereum üzerinden token’ların nasıl çalışacağını belirleyen standartlardan olan ERC’ler (Ethereum Request for Comments), merkeziyetsiz borsalar (DEX) ve DeFi protokollerini de iççinde bulunduran ERC-721 NFT’lerinin doğmasına öncülük de etmiştir. Yeni ERC standartlarının oluşmasıyla da Ethereum sürekli genişleyen ve gelişen bir ekosisteme dönüşüyor.
EIP Süreci
Ethereum ağına entegre edilmesi belirlenen EIP’ler, belli aşamadan oluştan süreçleri takip eder. Önerinin oluşturulması, toplulukların bunun üzerine tartışması ve teknik değerlendirmelerden geçmesiyle uygulanabilir adımları içerir. Bu yapıdaki öneriler sayesinde hem şeffaf hem de kolektif şekillerde olgunlaşmaktadır.
Öneri Oluşturma ve Sunma
Her EIP süreci belirli bir problemin ortaya çıkarılmasıyla başlamaktadır. Geliştiriciler, çözüm önerilerini belirli protokolleri izleyerek oluşturdukları belge halinde GitHub’da “Ethereum/EIP” deposuna sunmaktadır. Bu belgeler; motivasyon, teknik detaylar ve geriye dönük uyumluluklar gibi bölümleri içinde barındırır.
Tartışma ve Değerlendirme
Ethereum topluluğu sunulan EIP’leri değerlendirmektedir. Fiki alış verişleri GitHub yorumlarıyla ve Ethereum Magicians adlı forumlarda haftalık geliştiricilik toplantılarında gerçekleşmektedir. Bu aşamalarda EIP önerileri teknik açılardan zayıf bulunduğu taktirde geri çekilir ve güçlü bulunması durumunda desteklenir.
Kabul ve Uygulama
EIP, bir yeterliliği oluştuğu ve olgunlaştığı düşünülünce “Final” statüsüne geçmektedir. Core EIP’ler için de bu, Ethereum istemcilerinin güncellenerek ve belirlenen tarihlerde hard fork yapılmasıyla oluşmasına denir. Daha küçük değişiklikler aşamasında ise sofr fork veya yazılım güncellemesi olarak uygulanabilir haldedir.
Önemli EIP Örnekleri
Ethereum gelişiminde ve ölçeklenmesindeki dönüm noktalarından biri olan EIP’ler sayesinde, ağın işleyişi köklü bir biçimde değişimine sebep olmuştur. Bu örneklerle beraber hem EIP sistemi etkisini gösterir hem de Ethereum’un nasıl evrildiğini anlamak anlamak adına büyük önem taşımaktadır. Bu türden önemli EIP’lere yer vermiş olurlar.
EIP-1559 (İşlem Ücreti Yakma Mekanizması)
Londra’da 2021 yılında devreye giren EIP-1559, işletim ücretleri konusunda Ethereum’da öncü bir gelişme oldu. Kullanıcıların teklif etmekte olduğu gas ücretiyle beraber ağda yakılmakta olan ücretin üzerine de sistemin getirdiği bir “baz ücret” gelir. Bu model sayesinde ağ yoğunluğu azalır ve arz düşerek Ethereum’a değer kazandırmış olur.
EIP-155 (Replay Attack Koruması)
Bu EIP, Ethereum ve Ethereum Classic ayrışmasının ardından oluşan “replay attack” problemini ortadan kaldırmak için oluşturuldu. Her işlemin birbirinden bağımsız zincirlerde olmasını sağlayarak kullanıcıların varlıklarını koruma altına almıştır.
EIP-721 (NFT Standartı)
NFT’lerin yükselişleri bu standart temelinde gelişir. EIP-721, her bir token’ın birbirinden farklı olmasını sağlayarak dijital sanat, koleksiyon ve oyun dünyuasında oluşan büyük bir devrime de sebep olmuştur. Bugün değerleri milyonlarca dolara erişen NFT’ler , bu EIP sayesinde oluşmaya başlamıştır.
EIP'lere Nasıl Katkıda Bulunulur?
Ethereum Blockchain ağında katkıda bulunmak isteyen herkese EIP süreçlerine farklı şekilde dahil olmaktadırlar. Yeni öneriler sunmak ve mevcut EIP’ler üzerine tartışmak gibi farklı şekillerde sürece destek verebilirler.
Öneri Sunma
Teknik bilgilere sahip olan herkese Ethereum’a EIP oluşturmak yoluyla katkı sunabilir. GitHub üzerinde bulunan mevcut şablonlar takip edildiği taktirde EIP, standartlara uygunluğu kontrol edilip onaylandıktan sonra topluluğun değerlendirmesine alınmış olur.
Tartışmalara Katılma
Bu süreçlere aktif şekilde EIP oluşturulmadan da katılınabilir. Geliştirici toplantılarına katılmak, GitHub ve belli forumlarda tartışmalara yorum yapmak, belirli bir EIP hakkında topluluklarını bligilendirerek katkı sağlama yöntemine gidilebilir.
Kod Geliştirme
EIP’lerin çoğunda doğrudan Ethereum ağına entegre edilebilmesi adına gereken güncellemeri içerisinde bulundurur. Rust, Go, Solidity gibi dillerde geliştiricilerinin katkıları önemli bir işlev görür. EIP’leri hayata geçirmek adına kod tarafına destek vermek gerekmektedir.
