Iceberg Order (Buzdağı Emri) Nedir?
Iceberg order, finansal piyasalarda bulunan büyük yatırımcıların, yüklü işlemler yaparken kullandıkları bir emir türüdür. Bu işlem türünde yüksek hacimli işlemler tek seferde piyasaların emir defterlerine yazılmaz ve onun yerine işlemin küçük bir kısmı yansıtılmış olur. Buzdağının suyun altında kalan kısmının gözükenden büyük olduğu gibi bu işlemlerde de görülmeyen kısım görülenden büyüktür. Dolayısıyla, ismini de bu şekilde almıştır.
Bu emir türünü kullanarak işlem yapan yatırımcılar, girdikleri emirlerle piyasayı sarsmadan ve diğer aktörlerin bu büyük alım ya da satım işlemlerinden haberleri olmadan işlemin gerçekleşmesi anlamına gelir. Bu sayede fiyat hareketleri afişe olmaz ve manipülatif ortamdan uzak durur, istikrarli işlem ortamı yakalanmış olur.
Iceberg Order Nasıl Çalışır?
Iceberg order, büyük hacimdeki emrin piyasada birden gerçekleşmesi yerine, onu küçük parçalara bölerek kademeli şekilde işleme konmasıyla gerçekleşmektedir.
Görünen ve Gizli Emir Miktarı
Iceberg emirleri iki ana elementten oluşmaktadırlar. Bunlar görünen ve gizli miktar olarak ikiye ayrılır. Görünen miktar, emir defterinde görülen ve herkesin gözlemleyebileceği tarafıdır. Gizli miktarı ise sistemde kayıtlı olan fakat piyasa katılımcılarının doğrudan erişemediği kısımdır. Bu tür emirlerin diğer bir güzel yanı ise büyük işlemlerini piyasadaki diğer aktörlerin dikkatlerini üzerine çekmeden gerçekleştirebilmeleridir. Kurumsal yatırımcılar ve büyük portföy yöneticileri bu yöntemi sıklıkla kullanmaktadırlar.
Emir Defteri ve Piyasa Etkisi
Aynı zamanda bu işlemlerin emir defterne de parça parça yansıması sonrasında ciddi fiyat değişiklikleri gözlemlenmez. Böylece örneğin, bir satış işleminde satıcı piyasaya satış baskısı da yaratmamış olur. Piyasadaki arz-talep ilişkisi de küçük bir parça olan emir üzerinden şekillenmiş olur. Büyük emir ise görülmediği için fiyatın korunmasına da hizmet etmiş olur. Diğer bir seçenekte büyük emir yatırımcılara endişe yaratmakla birlikte, ani fiyat düşüşlerin de sebep olabilir.
Emir Doldurma ve Yenileme Süreci
Görünürdeki emir miktarı tamamlandığı süreçte, sistem gizli emirin belli bir miktarını tekrar görülebilir hale getirmektedir. Bu süreç, tüm emir miktarının sonuna gelinilinceye kadar sürer. Örneğin 10.000 adetlik bir iceberg emrinin ilk kısmı 5.000 ise, sıradaki 5.000 adetlik miktarı piyasaya sürmesiyle ilerlemektedir. Kademeli yürütülen bu süreçte, sistem; iceberg emri tam gerçekleşinceye kadar bu işlemi sürdürmektedir.
Iceberg Order Kullanım Amaçları
Asıl amacı emirlerin piyasaya olan etkilerini azaltmak ver yatırımcıların stratejilerini açığa çıkarmamak olsa da, büyük çaptaki işlemler özelinde bu emir tipi sayesinde fiyat da korunmuş olur. Manipülasyondan uzak daha akılcı bir piyasa yapısını korumayı da hedefler.
Büyük Emirlerin Piyasayı Etkilemesini Önleme
Bu emir tipinin altında yatan temel prensip, büyük emirlerin piyasa dalgalanmalarına sebep olmamasını sağlamaktır. Büyük emirin defterde direkt aktif olmasıyla yatırımcılar endişe ile alım veya satım işlemleriyle fiyatı bir doğrultuda etkileyebilirler. Bu emir tipi ise bu riski ortadan kaldırmaktadır. Özellikle de hacimin düşük olduğu piyasalarda bu uygulamalar etkili sonuçlar vermektedirler. Likiditenin düşük olduğu bir ortamda bu tarz fiyat dalgalanmaları daha sıklıkla görülmektedir.
Fiyat Manipülasyonunu Azaltma
Piyasada oluşturulan yapay fiyat hareketleri, Iceberg emirleri ile kontrol altına alınır. Bazı piyasa aktörleri büyük mirler ile spekülasyon yaratmayı hedefleyerek fiyatları belli bir doğrultuda yönlendirmeyi hedefleyebilirler. Emrin gerçek büyüklüğünü bilmeyen yatırımcılar da piyasa hareketlerini yanlış yorumlama ihtimali ile yüzleşmemiş olur.
Gizliliği Koruma
Piyasa aktörleri ve özellikle de kurumsal aktörler, pozisyon büyüklükleri ve stratejileri gibi verilerin ortaya çıkmasını istemezler. Iceberg emir türüyle ise bu gizliliğin sağlanmasına yardım edilmiş olur. Rakip yatırımcılar bu aşamada strateji çözümlemelerinde zorlanıp, yatırımcının pozisyonunu korumasına sebep olur.
Likidite Sağlama
Büyük hacimdeki emirlerin küçük parçalarda gerçekleşmeleri, piyasadaki likiditeyi sağlamış olur. Hem alıcılar hem de satıcılar bu etkenden olumlu etkinlemiş olurlar. Sürekli taze emirler defterlere yazıldığı için, işlem yapmak isteyen diğer yatırımcılar da likidite sorunu yaşamamış olurlar.
Iceberg Order'ın Avantajları
Bu emir çeşidi sayesinde büyük işlemlerin piyasa üzerindeki etkileri azalır ve fiyat istikrarı korunmuş olur. Görünür kısımlar üzerinden ise avantajlı fiyatla işlem yapabilir hale gelir. Stratejik emir yönetimi ise yatırımcılara çok daha kontrollü bir fırsat sunar.
Fiyat İstikrarı
Fiyat istikrarı bu işlemin en avantajlı taraflarından biridir. Büyük emirler sebebiyle bir fiyat dalgalanması yaşanmaz ve böylece de işlem maliyetleri düşmüş olur. Uzun vadede stratejileri adına yatırımcılar daha öngörülebilir bir piyasada bulunmuş olurlar.
Daha İyi Fiyatlar Elde Etme
Iceberg emiri ile emir defterinde daha sınırlı bir işlem gözükmesiyle, karşı tarafın da avantajlı fiyatlar üzerinden işlem yapmaları sağlanır. Bazı piyasadaki volatilitenin yüksek olduğu zamanlarda ise bu strateji, kayıpları minimuma indirmiş olur.
Stratejik Emir Yönetimi
Iceberg emiri, gelişmiş bir stratejinin parçası sayılabilir. Alım satım algoritmaları ile bu emir türündeki sistemlerin entegrasyonuyla daha verimli sonuçlar alınabilir.
Iceberg Order'ın Dezavantajları
Her ne kadar geniş avantajlar sunuyor olsalar da, bazı risk ve limitleride bünyelerinde barındırırlar. Piyasa koşullarındaki değişim gerçekleştikçe emrin kalan kısımları zarar ile veya hiç gerçekleşmeme durumlarıyla karşı karşıya kalabilir. Bu emir türünde teknik bilgi ve uygun platform seçimi de son derece önemlidir.
Emirin Tamamen Doldurulmama Riski
Piyasa koşulları planlandığı gitmez ve değişiklik gösterirse, iceberg emri tamamen gerçekleşmeyebilir. Likidite azalıp, kalan gizli tutarlar ise uzun süre işleme girmeyebilir. Kısa vadeli durumlarda bu konu bir risk yaratır.
Piyasa Koşullarının Değişmesi
Haber akışları ve beklenmedik fiyat değişimleri iceberg stratejilerini sarsabilir. Fiyat yönünün değiştiği bir senaryoda, kalan emirler zararda gerçekleşebilir.
Karmaşıklık
Daha fazla bir teknik bilince ihtiyaç duyulduğu için standart limit emirlere kıyasla daha fazla strateji ve donanım gerektirmektedir. Bu emir tipi her borsada doğrudan desteklenmez ve bazı özel ayarlar da gerektirebilir.
Iceberg Order Hangi Piyasalarda Kullanılır?
Bu işlem sıklıkla geniş hacimli borsalarda tercih edilir ve hisse senedi, döviz ve kripto para gibi finansal enstrümanlar üzerinde kullanılabilir. Fiyat dalgalanmalarını kontroletmek adına en etkili araçlardan biridir. Her ne kadar kurumsal yatırımcılar tarafından geniş bir ilgiye sahip olsa da bir o kadar bireysel yatırımcılar için de tercih edilebilir haldedir.
Hisse Senetleri Piyasası
Yüksek hacimli alım-satım işlemleri yapan kurumsal yatırımcılar tarafından hisse adına ilgi görmektedir. Büyük çaplı endekslerde de yaygın bir stratejidir. Hacimli işlemlerle fiyatlar aniden değişmez ve düzen korunur.
Döviz Piyasası
Forex piyasaları, büyük fonlar ve bankalar bu emirlerden faydalanabilirler. Piyasaların 24 saat açık olduğu marketlerde bu emir türü daha efektif çalışır. Kurumsal aktörler de bu noktada, döviz işlemlerini gizli şekilde gerçkleştirmek adına bu imkandan yararlanırlar.
Kripto Para Piyasası
Kripto borsalarında ise iceberg emir türü her geçen gün ilgisini artıran bir hale geldi. Düşük hacimli coinler için de bu stratejik yöntem önemli bir yer taşıyor. Volatilitenin yüksek olduğu piyasalarda iceberg emirler, fiyat oynaklığını durultmak adına ideal bir çözüm sunar.
Iceberg Order ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Iceberg Order nasıl verilir?
Iceberg emir seçeneği, çoğu gelişmiş işlem platformlarında kullanılabilir haldedir. Emir verilirken ise toplam miktar ve görünür miktarlar ayrı ayrı gerçekleşir. Bazı platformlarda bu emir “gizli emir” olarak adlandırılır.
Iceberg Order'ın maliyeti nedir?
Bazen standart emirlere göre daha yüksek işletim ücretleriyle karşılaşılabilir. Karmaşık işlenmiş sistem emirleri sebebiyle işletim ücretleri de değişiklik göstermektedir. Algoritmik işlemler yapan yatırımcılar için, iceberg emirler stratejileri entegrasyonları ile verimli kullanışlar sunarlar.
