Sui Network (SUI) Nedir?
Sui Network, bir Layer-1 blockchain’i platformu olarak; yüksek performansı, düşük gecikme ile gerçekleşen işlem altyapısı ve güvenli projesi ile öne çıkar. Proje Mysten Labs tarafından geliştirilmiş, ve bu projede özellikle oyunlar, DeFi aplikasyonları ve NFT pazarları gibi yüksek işlem hacmi gerektiren alanlarda yenilikçi çözümleri sunmayı amaçlamaktadır. Sui, geleneksel blockchain sınırlamalarını aşmak adına ise paralel işlem yürütme, obje tabanlı veri modelleri ve Move programlama dilini kullanarak dikkat çekiçi bir sistem yapısına sahiptir.
Sui’nin sunduğu bu gelişmiş altyapı sayesinde kullanıcı deneyimi bozulmadan da ölçeklenebilir ve güvenli uygulamalar inşa edebilmektedir.
Sui Kurucuları Kimler?
Sui Network’ün arkasındaki ekip, Mysten Labs adını taşımaktadır. Mysten Labs, daha önce Facebook’un (Meta) Libra/Diem projesinde de yer alan mühendisler tarafından kurulmuştur. Şirketin kurucuları arasında da Evan Cheng (CEO), Sam Blackshear (CTO) ve Adeniyi Abiodun gibi sektörlerin öne çıkan isimleri arasında yer almaktadır. Bu deneyimli ekip ise, Move programlama dilini ilk geliştirmiş olan ekip olma özelliği ile diğer geliştiricilerden ayrışıyorlar. Bu güçlü ekibin sayesinde ise Sui Network, hem teknik anlam yenilikçi hem de stratejik olarak sağlam temellere dayanan bir proje haline gelmiştir. Ayrıca proje, a16z ve Coinbase Ventures gibi sektörün önemli yatırımcılarından da erken dönemde milyonlarca dolarlık yatırımlar almıştır.
SUI Token İstatistikleri
SUI, ağının yerel kripto parası olarak hem işlem ücretlerinin ödenmesinde; hem de ağ üzerindeki yönetişimde rol oynamaktadır. Lansman sırasında ise 10 milyar toplam arzla duyurulan SUI token’ının belirli bir bölümü staking ödüllerine ekosistem teşviklerine ve topluluğa ayrılmış haldedir. Token dağılımında şeffaf bir yapıya sahip olarak belgelerle sunulmuş olarak, erken yatırımcılara verilen token’lar için de vesting (kilit açılımı) programlarını da uygulamaktadır. Bu da fiyat istikrarı açısından oldukça olumlu bir adım olarak göze çarpar.
SUI Whitepaper
Sui’nin teknik olarak bütün proje amacını ve detaylarını içinde barındıran Whitepaper’ına bakıldığında; ağın temel vizyonunu, mimarisini ve sunduğu yenilikleri de detaylı olarak açıklamışlardır. Obje bazlı veri modellemeleri, paralel yürütme ve Move diline odaklanan bu doküman; blockchain teknolojisiyle ilgilenen teknik altyapıya hakim olan kişilere hita etmektedir. Whitepaper, merkeziyetsizlik ile performans arasında bir denge kurma çabasını net bir şekilde gözler önüne seriyor. Ağın doğrulayıcı yapısı, işlem stratejileri ve kullanıcı deneyimi açısından da düşük gecikme süreleriyle de Whitepaper’da açıklanmıştır.
Sui Projesini Özel Kılan Nedir?
Sui Network’ünü özel kılan diğer başlıca etkenler arasında; paralel işlem yürütebilme becerisi, obje tabanlı veri modellemeleri ve Move diliyle geliştirilebilirliği de yer almaktadır. Bu özellikler ile de, Sui’nin diğer Layer-1 blockchain’lerinden kendini ayrıştırmayı başarmıştır. Onun dışında da, işlem hacminin artmasına rağmen işlem sürelerinin kısalması ve kullanıcı deneyiminin bozulmaması durumu, özellikle oyun ve metaverse projeleri için de büyük avantajdır. Sonuç olarak ise Sui, hem teknik hem de uygulama tarafında kendine has farklılıklar yaratabilmiş bir proje olarak kabul edilir.
Sui Network için Kullanım Örnekleri
Sui, sahip olduğu yüksek işlem kapasitesi ve düşük gecikme süreleri sayesinde de birçok farklı alanda kullanılabilecek bir potansiyeli kullanıcılarına sunmaktadır. Oyun sektöründen DeFi (merkeziyetsiz finans) uygulamalarına kadar oldukça geniş bir yelpazede çözümlemeler sunmaktadır. Platform, geliştiricilerine de SDK’lar ve araçlar sunarak ekosistemin büyümesine olan desteğini kanıtlayarak ve kullanıcıların da çeşitli senaryolarda SUI token’ı aktif şekilde kullanabilmelerinin önünü açarak sağlamaktadır.
En İyi Sui Network Dapps
Sui network’ün ev sahipliği yaptığı birçok merkeziyetsiz uygulama (dApp), ağın yüksek performansından yararlanmaktadır. Örnek olarak, BlueMove adlı NFT pazaryerini, hızlı ve düşük maliyetli olması sebebiyle öne çıkarabiliriz. Cetus gibi DeFi protokollerinde ise, Sui üzerinde çalışmakta olan ilk DEX platformları arasında yerini almıştır. Bu bahsi geçen dApp’ler ise kullanıcıların token takası, NFT alım satımı ve borçlanma uygulamaları gibi işlemleri hızlı bir şekilde gerçekleşebilmesine olanak tanır. Sui’nin teknik mimarisi ve altyapısı sayesinde de bu uygulamalar, Ethereum’daki muadillerine kıyasla daha verimli çalışmaktadır.
Sürükleyici Ağ Oyun Deneyimi
Sui’nin paralel yürütme ve düşük gecikme süresi gibi öne çıkan özellikleri asıl olarak da oyun geliştiricileri için büyük çaplı avantajlar sunmaktadır. Zincir yapısı üzerindeki oyun içi (In-app) öğelerin hızlıca işlenmesi, gerçek zamanlı oyun deneyimlerini mümkün kılmaktadır. NFT tabanlı oyunlarda, oyuncu envanterlerinde, görev sistemleri ve dinamik harita yapılarındaki gibi özellikleri ile, Sui’nin veri modeliyle de kolaylıkla entegre olabilecek yapıda bulunur. Bu da Web3 oyunlarının daha akıcı ve kullanıcı dostu hale gelmesi de böylecek sağlanmıştır.
SUI Coin Nasıl Çalışır?
Sui token, ağın işlem ücretlerini ödemek, staking yapmak ve yönetişim faaliyetlerine de katılmak adına kullanılabilir. Aynı zamanda da doğrulayıcı node’lar arasında da teşvik mekanizması olarak ayrıca bir işlev de görmektedir. Kullanıcılar token’larını stake etmesiyle birlikte hem pasif gelir edle edilebilir, hem de ağın güvenliğine katkı sağlayabilmektedir. Sui’de validator seçimleri adında topluluk tarafından sadece katılımcıların yapabildiği için ağın yönü doğrudan da kullanıcılar tarafından demoktratik bir yapıyı sürdürüyor olurlar.
Move Programlama Dili
Sui, Move adlı özel bir programlama dilini geliştirmek konusunda öncü bir pozisyonda olarak bu dili kullanmaktadır. Move aynı zamanda Facebook’un Libra projesi adında geliştirilmiş olup daha sonra da Sui için optimize edilmemiştir. Bu dil, güvenlik ve esneklik açısından EVM tabanındaki dillere göre çok daha fazla avantaj sunmaktadır. Akıllı sözleşmelerin daha da modüleri taşınabilir ve denetlenebilir olması, Move dilinin tercih edilebilme sebeplerinden biridir. Geliştiriciler için ise detaylı dokümantasyon ve örneklerle birlikte gelen Move, öğrenilmesi kolay olmasa da güçlü bir yapıya sahip olmasıyla dikkat çeker.
Paralel İşlem Yürütme
Sui’nin en dikkat çeken yönlerinden bir diğeri ise, işlemlerin paralel şekilde gerçekleştirebilme becerisidir. Diğer zincirlerin işlemleri sıralı olarak da işlenirken, Sui; bağımsız işlem yapabilen aynı anda gerçekleştirebilir. Bu, blockchain işlem kapasitesinin de büyük oranda artırmasıyla işlem sürelerini ciddi ölçüde de azaltmış olur. Özellikle mikra işlemler ve oyun içi (In-app) aktivitelerde bu sistem, kullanıcı deneyimini üst seviyeye çıkarmaktadır.
Sui Konsensüs Makinesi
Sui, Narwhal ve Bullshark adı verilen iki adet farklı konsensüs yapısı ve bileşeniyle de uyumlu şekilde çalışmaktadır. Narwhal, işlem verilerini de güvenli şekilde yayarken, Bullshark ise bu verilerin arasında anlaşmayı sağlamaktadır. Bu hibrit yapısında, yüksek hızdaki işlemlerin güvenli şekilde sonuçlandırılmasını ise oldukça mümkün kılacak bir yöntem doğrur. Bunun dışında ise, ağdaki herhangi bir tıkanıklık yaşandığında da sistem otomatik olarak kendini tekrar dengelemiş hale gelir.
SUI Toplam Arzı Ne Kadar?
SUI token’ın toplam arzı 10 milyar olarak belirlenerek kripto ekosistemine sunulmuştur. Ancak bu arz seviyesinde, aşamalı olarak da piyasaya sürülmekte olup genişleyen bir yapının söz konusu olduğuna da dikkat çekmek gereklidir. İlk etapta sadece belirli bir yüzdedeki arz dolaşıma sunulsa da, kalan token’lar; staking ödülleri, geliştiricilere verilen teşvikler ve topluluk programları aracılıklarıyla da bellir periyottaki zaman dilimlerinde piyasaya sürülmeye devam edilecektir. Bu dağılımda, arz şoklarının önüne geçilmek adına belli adımların atılması kararlaştırılmış ve planlanan bu parçalı arz sistemiyle de bu endişelerin önüne geçilmiştir.
