Crowdsale (Kitle Satışı) Nedir?
Crowdsale, bir kaynak toplama etkinliği olup; yatırımcılara organizasyonu yürüten şirketin belirlediği token veya coinlerden sunarak karşılığında fon toplama şeklinde gerçekleşir. Şirket, daha önce belirlenmiş sayıdaki token veya coinleri satışa sunar. Yatırımcılar da bu varlıkları kripto para birimleri veya bağlı bulunduğu fiat para birimleri vasıtasıyla elde etmiş olurlar. Token veya coinlerin satışa sunulacağı fiyat da genellikle şirket tarafından belirlenir ama bazı durumlarda market talebine göre de belirlenebilir halde olabilir.
Crowdsale Türleri
Her ne kadar ana fikir olarak yapısını korusa da, crowdsale türlerini dört başlık altında inceleyebiliriz.
ICO (Initial Coin Offering)
ICO, projenin tokenlarının Ethereum veya blockchain ağı üzerinde yatırımcılara sunulan ilk coin arzı yapısıdır. En yaygın kullanılan crowdsale türlerinden biridir. Yatırımcılar, Bitcoin, Ethereum veya diğer kripto para birimleriyle de token satın alabilirler. Hedeflenen miktar toplandığı taktide tokenlar sahiplerine dağıtılır, eğer hedef yakalanmaz ise toplanan fon tekrar yatırımcıya dağıtılır. Sonraki adımda bu tokenlar kripto borsalarında işlem görmeye başlarlar.
IDO (Initial DEX Offering)
IDO, merkeziyetsiz borsalarda (DEX) gerçekleştirilen bir token satış etkinliğidir. ICO’da gözlemleyebildiğimizin aksine bu yöntemde tokenlar merkeziyetsiz bir platform aracılığıyla satışa sunulmuş olur. Token genellikle; Solana, Binance Smart Chain veya Ethereum gibi blockchainlerde oluşturulur. Arkasından tokenların özel IDO platformlarında veya direkt olarak merkeziyetsiz borsalarda satış yapılır. Proje, tokenı sabit fiyatla veya artırımlı fiyat mekanizmalarıyla satışını gerçekleştirir. Tokenlar yatırımcıların cüzdanlarına giderken, satış sonrasında merkeziyetsiz piyasalarda da işlem görmeye başlar.
IEO (Initial Exchange Offering)
IEO, yöntem olarak belirli bir kripto borsası üzerinden satışa sunulur. Yatırımcılar alım işlemlerini doğrudan borsa aracılığıyla yaptıkları için, daha kapsamlı bir güvenlik ve şeffaflık sağlanmış olur. Proje kripto piyasasına başvuru yapar, arkasından kripto borsasının ekibi, projenin whitepaper’ını, token ekonomisini ve güvenliğini kontrol ettikten sonra onaylar veya onaylamaz. Onaylandığı senaryoda, tarih ve kurallar duyurulur. Alım işlemi genellikle BNB, USDT veya borsanın kendi tokenı aracılığıyla gerçekleşir. Bu etkinliğe bazı projelerde kayıt yaptırmak, çekilişe katılmak veya KYC (Kimlik Doğrulama) işlemlerini gerçekleştirmek şartı getirilebilir. Satış işlemlerinin bitmesiyle beraber tokenlar hesaplara aktarılır ve token borsada işleme açılır.
STO (Security Token Offering)
STO etkinlikleri önceki belirttiğimiz üç sistemden biraz daha farklıdır. İlk üç kategorimizde dijital varlıkların sahipliklerinın satımından bahsederken, STO etkinliklerinde ise yatırımcılara menkul kıymet bazlı dijital tokenlar sunularak fon toplama süreci yönetilir. Bu yöntem adına geleneksel hisse senetlerine benzer bir işlev gördüklerini veya tahviller gibi finansal enstrümanların blockchain teknolojisi üzerinde token haline getirilmiş halleri olduğunu da söyleyebiliriz. ICO, IDO, IEO süreçlerinden ayrıştığı diğer önemli bir nokta ise yasal düzenlemelere tabi tutulması ve gerçek varlıklar teminatıyla desteklenir.
Çalışma prensibi, şirketin hisse senetlerini, gayrimenkulleri veya diğer varlıkları blockchain tabanı üzerinde tokenlaştırıp(Bir binanın %10’unu 1.000 token ile temsil edilmesi gibi); ABD’de SEC, Avrupa’da MiFID gibi düzenleyici kurumlar tarafından kayıt altına alınmasıyla başlar. Hemen arkasından tüm yatırımcıların kimlik doğrulamasından geçmesi ve bazı durumlarda akrediteliklerinin kontrolünden geçmeleri gereklidir. Bazı STO’lar yalnızca belirli varlık şartlarını sağlayan katılımcıları etkinliğe kabul eder ve bu yüzden akreditasyon gerekebilir. Özel STO platformlarında veya izin verilmiş borsalarda bu satışlar gerçekleştirilebilir ve tokenlar, yatırımcıların dijital cüzdanlarına gönderilir. En son aşamada bu STO tokenları geleneksel borsalara benzer bir biçide regüle edilen platformlarda işlem görmüş olurlar.
Crowdsale Süreci
Proje Geliştirme ve Whitepaper Hazırlama
Crowdsale sürecinde temellerin atılması için projenin detaylarını, hedeflerini ve yatırımcılara işlevi hakkındaki projeksiyonunu sağlayabilmek adına bir whitepaper (tanıtım belgesi) hazırlanmasıyla başlamış olur. Bu evrakta projenin amacından, tokenomics’ine kadar birçok detay yatırımcılara sağlanmış olur.
Token Dağıtım Modeli ve Fiyatlandırma
Tokenların dağıtımı ve fiyatlandırma modeli hakkındaki karar bu aşamada alınır ve token başına olacak fiyat, satış süreci, piyasaya sürülecek miktar gibi kritik kararlar bu noktada alınır ve gelecek planı hakkında en önemli adımlardan biridir.
Pazarlama ve Topluluk Oluşturma
Bu aşamada yatırımcıların dikkatini çekebilmek adına projeyi anlatan ve kendi topluluğunu yaratmasını sağlayacak kampanyaları yürütmek adına stratejiler geliştirilir. Bu kampanyalar projenin başarısını da derinden etkilemektedir.
Token Satışı ve Dağıtımı
Bu evrede tokenlar yatırımcıların cüzdanlarına aktarılır. Bu süreç genellikle belli bir süre içerisinde gerçekleşecek olan halka açık satış süreçlerinde önemli olur.
Crowdsale'e Katılmanın Avantajları
Erken Dönem Yatırım Fırsatı
Crowdsales yatırımcılar için bir projenin potansiyel halindeyken destekleyip, bir süre sonra yüksek kar elde edebilecği fırsatlar sunar.
Düşük Fiyatlarla Token Edinme
Yatırımcılar düşük fiyatttayken bu varlıkları alıp potansiyelini bulduğuni fiyatında satış işlemini gerçekleştirebilirler.
Projeye Destek Olma
Erken dönem yatırımcıları için inovatif projeleri destekleyebilecekleri ve belki de bazı projelerin ekosistemlerinde erkenden bir yer edinme fırsatını da yakalarlar.
Potansiyel Yüksek Getiri
Erken keşfedilen potansiyel fırsatlarıyla gelecekte ciddi kazançlar sağlanabilir.
Crowdsale'e Katılmanın Riskleri
Crowdsale’in birçok yararı ve sunduğu fırsatlar olsa da aynı zamanda belli riskleri de bünyesinde barındırır. Bunları da dört maddede özetleyebiliriz.
Dolandırıcılık ve Sahte Projeler
Crowdsale sürecinde yatırım yapılacak coinler dikkatle seçilmelidir. Dolandırıcılık ve sahte proje tehlikleri barındırması dolayısıyla, yatırımcıların proje hakkında detaylı bir araştırma yürütmeleri tavsiye edilir.
Piyasa Volatilitesi
Hem piyasanın kendi iç dinamiği sebebiyle hem de yeni piyasaya giren coinlerin hacimlerinin düşük olmasından kaynaklanan fiyat oynaklığı sebebiyle volatilite yatırımcılar adına oldukça büyük bir risk olarak bulunmaktadır.
Regülasyon Belirsizliği
Crowdale etkinlikleri genelde regüle edilmeyen yapılarda gerçekleşirler ve bu da onları geniş çaptaki dolandırıcılık risklerine karşı savunmasız bırakabilir.
Proje Başarısızlığı
Projelerin her süreçte yaşadıkları birçok sorunlar meydana gelebilir ve kaynak eksikliği gibi sebeplerden başarısızlıkla sonuçlanabilir. Bu tür sonuçlar yatırımcılar tarafında ciddi kayıplara sebebiyet verebilir.
Crowdsale'e Katılmadan Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler
Proje Ekibini ve Whitepaper'ı İnceleme
Yatırım yapılacak projenin detaylı incelenmesi ve whitepaper’ının okunması çok önemlidir.
Tokenomics'i Anlama
Tokenomics kavramı, tokenların arz-talep dengesini, fiyatlandırma stratejilerini ve dağıtımı gibi birçok faktörü kapsayan bir konsepttir. Yatırımcılar satın alacakları token ve işleyişi hakkında bilgi sahibi oldukça karar verme aşamasındaki risklerini de azaltmış olurlar.
Yatırım Stratejisi Belirleme
Yatırımcılar bir crowdsale’a katılmalarından önce nasıl bir strateji izleyeceklerine karar vermelidirler. Yolun başında kurdukları strateji onları projenin gelişme aşamalarında da kafa karışıklığından uzak tutacaktır.
Güvenilir Platformları Tercih Etme
Daha önceden de bilinen ve yatırımcıların güvenini kazanmış ve regüle edilen platformları tercih etmek dolandırıcılık tehditlerinden uzakta kalmak adına değerlidir.
Crowdsale Örnekleri
Ethereum ICO'su
ICO etkinliklerinin en başarılı örneklerinden bir tanesi de Ethereum olmuştur. Ethereum büyük bir igi gördü, kampanya başarıyla gerçekleşti.
Filecoin ICO'su
En önemli crowsale örneklerinden biri olan Filecoin ICO’su da, blockchain tabanlı bir veri depolama ağı kurmuştur.
Başarılı ve Başarısız Crowdsale Örnekleri
Başarılı crowdsale örnekleri kadar, başarısızlar da önemlidir ve ders çıkarılması gereken birçok etken gözlemlenebilir halde bulunur. Aynı zamanda riskleri ve fırsatları gözlemleyip yenilerini yaratabilmek adına da büyük adımlardır.
